Mô Hình "Cung Và Cầu" – Nhịp Đập Của Nền Kinh Tế Thị Trường

Đây là một trong những mô hình tư duy cơ bản và mạnh mẽ nhất của kinh tế học, giải thích cách các nguồn lực khan hiếm được phân bổ trong một thị trường thông qua cơ chế giá cả.

1. Định Nghĩa Cốt Lõi: Vũ Điệu Của Cung và Cầu

• Bản chất: Supply and Demand (Cung và Cầu) mô tả mối quan hệ năng động (dynamic) giữa lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà nhà sản xuất sẵn sàng bán (supply) và lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng muốn mua (demand). Sự tương tác này quyết định giá cả thị trường.
• Cơ chế Tự điều chỉnh:
  • Khi Cầu > Cung (Demand > Supply): Nguồn cung khan hiếm, giá sẽ tăng lên. Giá tăng làm giảm số lượng người muốn mua, từ đó làm giảm cầu.
  • Khi Cung > Cầu (Supply > Demand): Nguồn cung dư thừa, giá sẽ giảm xuống. Giá giảm thu hút thêm người mua, từ đó làm tăng cầu và giảm lượng cung dư thừa.
• Sự Cân bằng Năng động (Actively Stable):
  • Cung và cầu không bao giờ thực sự ở trạng thái cân bằng (equilibrium) hoàn hảo. Mối quan hệ giữa chúng luôn biến động và thay đổi.
  • Giá cả thị trường liên tục "khiêu vũ" để cố gắng đạt đến điểm cân bằng này.

2. Sự Phức Tạp Trong Thực Tế: Khi Các Giả Định Bị Phá Vỡ

Mô hình cung-cầu cơ bản dựa trên giả định về một thị trường cạnh tranh hoàn hảo, nơi không một cá nhân hay công ty nào có thể ảnh hưởng đến giá. Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều.

2.1. Sự Thao túng Nguồn Cung (Supply Manipulation)

• Nguyên lý: Các công ty đủ lớn có thể ảnh hưởng đến nguồn cung. Tổng nguồn cung (total supply) không nhất thiết bằng nguồn cung sẵn có (available supply).
• Tạo ra Sự Khan hiếm Nhân tạo (Artificial Scarcity):
  • Các công ty có thể cố tình giới hạn nguồn cung để tăng giá trị cảm nhận (perceived value) của sản phẩm.
  • Ví dụ kinh điển – Ngành hàng xa xỉ: Hermès có thể sản xuất nhiều túi Birkin hơn nhưng họ chọn không làm vậy. Việc giới hạn nguồn cung để bán với giá cao có thể mang lại tổng doanh thu lớn hơn so-với việc bán số lượng lớn với giá thị trường.

2.2. Sự Thao túng Nhu Cầu (Demand Manipulation)

• Nguyên lý: Sở thích (preferences) của con người không cố định và có thể bị ảnh hưởng.
• Vai trò của Marketing:
  • Tạo ra Mong muốn: Marketing có thể thuyết phục mọi người muốn một thứ gì đó mà trước đây họ ít quan tâm.
  • Kết nối với Mong muốn có sẵn: Bản chất của marketing hiệu quả là khám phá ra những gì mọi người đã muốn sẵn, sau đó trình bày sản phẩm của bạn theo cách giao thoa với mong muốn có sẵn đó.
• Sự Tồn tại của Lựa chọn Thay thế (Substitutions):
  • Nhu cầu của chúng ta có thể được đáp ứng theo nhiều cách khác nhau. Dù bạn thích nước cam, cơn khát của bạn cũng có thể được giải quyết bằng nước táo hoặc nước lọc.

2.3. Cạnh tranh Không hoàn hảo (Imperfect Competition)

• Bối cảnh: Hầu hết các thị trường đều không hoàn hảo. Marketing và quảng cáo đóng vai trò quan trọng trong việc thuyết phục người tiêu dùng chọn thương hiệu này thay vì thương hiệu khác.
• Hệ quả: Mặc dù tổng cầu cho một loại sản phẩm (ví dụ: giày bốt) có thể ổn định, nhưng sự dao động trong cầu đối với các kiểu dáng và thương hiệu khác nhau tạo ra sự vận động và thay đổi liên tục trong thị trường đó.