Ken Wilber - Epistemology and Ontology

Tóm tắt Epistemology and Ontology - Ken Wilber 🧠

1. Giới thiệu Epistemology và Ontology 🌐

Epistemology (lý thuyết tri thức) và ontology (lý thuyết về thực tại) là hai lĩnh vực triết học cốt lõi, đặt câu hỏi về cách chúng ta biết và những gì tồn tại, với integral approach nhấn mạnh sự bình đẳng giữa chúng.

Định nghĩa Epistemology: Nghiên cứu cách chúng ta biết (how we know), tập trung vào methodology, truth, và justification của tri thức.
Định nghĩa Ontology: Nghiên cứu bản chất của thực tại (what exists), xác định các đặc điểm của objects hoặc realities được biết.
Tranh luận truyền thống: Idealist position (chủ nghĩa duy tâm) cho rằng epistemology quyết định ontology; realist position (chủ nghĩa hiện thực) cho rằng ontology là nền tảng của epistemology.
Integral Approach: Cả epistemology và ontology đều quan trọng ngang nhau, không ưu tiên cái nào, vì chúng là hai mặt của cùng một wholeness trong AQAL framework.
Mục tiêu: Tích hợp inside views (chủ quan, subjectivist) và outside views (khách quan, realist) để đạt được holistic understanding của thực tại.

2. AQAL Framework và Zones 📊

AQAL framework với eight zones cung cấp một bản đồ toàn diện để hiểu mối quan hệ giữa epistemology và ontology, phân biệt inside và outside views trong bốn quadrants.

AQAL Framework: Bao gồm bốn quadrants (Upper-Left, Upper-Right, Lower-Left, Lower-Right) và eight zones, mỗi zone đại diện cho một góc nhìn (inside hoặc outside) của thực tại.
Inside Views: Zones 1, 3, 5, 7, tập trung vào subjective hoặc intersubjective trải nghiệm (như phenomenology, hermeneutics), nhấn mạnh co-creative thực tại.
Outside Views: Zones 2, 4, 6, 8, tập trung vào objective hoặc interobjective thực tại (như systems theory, realism), nhấn mạnh pre-given ontology.