Tóm tắt Skin in the Game: Agency, Asymmetry và Quyền Sở Hữu

Phần này của Skin in the Game của Nassim Nicholas Taleb khám phá các khái niệm agency, asymmetry, và cách các tổ chức hoặc hệ thống kiểm soát con người thông qua skin in the game (SIG). Nội dung tập trung vào sự bất đối xứng trong thông tin, quyền lực, và động lực, cũng như vai trò của các nhóm thiểu số cứng rắn trong việc định hình xã hội. Cuốn sách nhấn mạnh rằng SIG là yếu tố cốt lõi để đảm bảo trách nhiệm, công bằng, và hiệu quả, đồng thời chỉ ra những vấn đề khi SIG bị loại bỏ, chẳng hạn như trong các hệ thống quan liêu hoặc quan hệ lao động.

Phần I: Agency và Ethics trong Giao Dịch 🤝

1. Trách Nhiệm Với Hành Động Của Mình 🐢

Nguyên tắc “ai bắt được rùa thì phải ăn rùa” nhấn mạnh rằng bạn phải chịu hậu quả từ hành động của mình, tạo ra SIG.

• SIG đảm bảo bạn chịu trách nhiệm: hành động sai dẫn đến hậu quả trực tiếp.
• Cẩn thận với lời khuyên “vì lợi ích của bạn”: người đưa lời khuyên thường không chịu hậu quả nếu sai.
• Selling (bán) khác với giving advice (đưa lời khuyên): người bán có SIG, người đưa lời khuyên thường không.
• Ethics mạnh mẽ hơn laws: luật thay đổi, đạo đức bền vững.
• Minh bạch trong giao dịch là cần thiết để duy trì SIG và công bằng.

2. Asymmetry Trong Thông Tin 🔍

Asymmetry trong giao dịch xảy ra khi các bên có mức độ thông tin khác nhau, dẫn đến bất công và thiếu SIG.

• Xã hội hiện đại hướng tới transparency để ngăn chặn gian lận, giảm asymmetry.
• Quan điểm triết học:
  • Triết gia Hy Lạp-La Mã: Minh bạch theo luật (legal transparency) hoặc toàn bộ (total transparency).
  • Luật Shariah: Cấm gharar (bất định không công bằng), đòi hỏi minh bạch hoàn toàn.
  • Luật Do Thái: Cấm thay đổi giá dựa trên tài sản hoặc động cơ của người mua.
• Asymmetry tạo cơ hội cho agency problem, nơi một bên chuyển giao rủi ro cho bên khác.
• Ethics cần được áp dụng cục bộ, không phổ quát, vì “things don’t scale”.

3. Ethics và Quy Mô 🌍