A Lesson on Elementary Worldly Wisdom As It Relates To Investment Management & Business

A Lesson on Elementary Worldly Wisdom As It Relates To Investment Management & Business.docx

—

"Trí Tuệ Thế Tục Sơ Đẳng" – Bài Giảng Kinh Điển của Charlie Munger (1994)

Bài giảng này không chỉ bàn về chọn cổ phiếu mà tập trung vào một nền tảng rộng lớn hơn: nghệ thuật tư duy và ra quyết định hiệu quả trong kinh doanh và cuộc sống. Charlie Munger cho rằng để xuất sắc trong một lĩnh vực hẹp (như đầu tư), trước tiên cần nắm vững một nền tảng kiến thức tổng quát mà ông gọi là "trí tuệ thế tục sơ đẳng".

1. Nền Tảng Của Trí Tuệ Thế Tục: Tư Duy Đa Mô Hình (The Latticework of Mental Models)

Đây là nguyên tắc cốt lõi và là điểm khởi đầu của toàn bộ bài giảng. Munger nhấn mạnh rằng cách chúng ta tiếp thu và sử dụng kiến thức quyết định sự thành công của chúng ta.

• Vấn đề của dữ kiện riêng lẻ: Kiến thức thực sự không đến từ việc ghi nhớ các dữ kiện riêng lẻ và lặp lại chúng. Cách học này sẽ thất bại cả trong trường học và ngoài đời.
• Giải pháp – "Mạng lưới mô hình tư duy": Để kiến thức trở nên hữu dụng, các dữ kiện và kinh nghiệm (cả trực tiếp và gián tiếp) phải được liên kết trên một "latticework of theory/models" (mạng lưới các mô hình tư duy) trong đầu bạn. Mô hình tư duy là một cấu trúc hoặc lý thuyết giúp bạn giải thích và hiểu thế giới.
• Sự cần thiết của ĐA MÔ HÌNH:
  • Nếu chỉ có một hoặc hai mô hình, tâm lý con người sẽ có xu hướng bóp méo thực tế để phù hợp với mô hình đó.
  • Ví dụ kinh điển: "To the man with only a hammer, every problem looks like a nail" (Với người chỉ có cây búa, mọi vấn đề đều trông như cái đinh). Đây là cách tư duy tai hại.
• Sự cần thiết của mô hình ĐA NGÀNH:
  • Trí tuệ của nhân loại không nằm trọn trong một ngành hẹp. Bạn phải thu thập các mô hình tư duy từ nhiều lĩnh vực khác nhau (toán học, tâm lý học, vật lý, sinh học, kinh tế học...).
  • Chỉ dựa vào một ngành sẽ khiến tư duy trở nên phiến diện và thiếu khôn ngoan trong thực tế.
• Nguyên tắc 80/20 trong việc học mô hình: Không cần biết tất cả. Khoảng 80-90 mô hình quan trọng nhất sẽ giúp bạn giải quyết 90% các vấn đề. Trong đó, chỉ một số ít mô hình có sức nặng lớn nhất.

2. Các Mô Hình Tư Duy Trọng Yếu Từ Những Lĩnh Vực Cốt Lõi

Munger đi sâu vào các lĩnh vực cụ thể và chỉ ra những mô hình quan trọng nhất cần nắm vững.

2.1. Toán Học & Xác Suất (Mathematics & Probability)

Đây là nền tảng của tư duy duy lý và định lượng.